HOE SCHAKEN JE KAN HELPEN

HOE SCHAKEN JE KAN HELPEN TIJDENS JE DETENTIE

‘SCHAKEN MAAKTE ME ONAFHANKELIJK’

In de gevangenis wordt veel geschaakt. ‘Het spel helpt je even te ontsnappen aan de dagelijkse ellende’, vertelt ex-gedetineerde René, die leerde schaken in Sarita Colonia, de beruchte Peruaanse gevangenis.

Er zijn ongelooflijk veel boeken, films en andere kunstwerken geinspireerd op het schaken. In Het Zevende Zegel, een beroemde Zweedse film, speelt een middeleeuwse ridder een potje schaak met de duivel. De pest waart rond, en de ridder gaat sowieso dood, maar door het schaken krijgt hij uitstel én ontdekt hij antwoorden op de levensvragen waar hij mee worstelt, hoewel niet op allemaal. Ook in het echte leven kan schaken je helpen. Ex-gedetineerde René ondervond dat aan den lijve. 'Ik heb schaken geleerd in Sarita Colonia, in Peru', vertelt hij. 'We schaakten op de grond of in de patio op een stoel. Ik had het geluk dat ik van een medegevangene een schaakbord kon kopen en zodoende elke dag kon schaken.' Het spel was meer dan een spel. Schaken hielp René los te komen van de krankzinnigheid om hem heen, en leerde hem belangrijke dingen. 'Focussen bijvoorbeeld. Dankzij het schaken bouwde ik mijn concentratievermogen weer op. Ik leerde dat je in je hoofd kunt schakelen. Dat hielp mij een strategie te ontwikkelen om de da-

gelijkse sores te vergeten, ook al was het maar even. En dat was nog niet het enige. Door het schaken ontdekte ik dat ik, als ik naar oplossingen zocht, die zelf kon vinden. Het maakte me onafhankelijk en zorgde er tegelijk voor dat ik sociale contacten ging opbouwen; ik heb in de gevangenis zelfs een schaaktoernooi georganiseerd. Het toernooi was een succes en vergrootte de populariteit van het spel enorm.'

INSPANNEND

Schaken is een denksport. Echte schakers noemen het geen spel. Mentaal en fysiek doet het veel met je. 'Schaken is vooruitdenken en aanraken is zetten', zegt René. 'Dat maakt dat je met deze denksport je brain flink aan het werk zet, je moet problemen oplossen, er zitten elke keer nieuwe dingen in die uitdagend zijn. Tijdens het schaken merk je dat dit wat met je doet. Je stofwisseling versnelt en je zenuwcellen worden actiever, er wordt een heel systeem ingeschakeld. Alle netwerken beginnen te praten met elkaar. Ze hebben te maken met het werkgeheugen, aandacht en het probleemoplossend vermogen.' Te snel beslissen leer je dankzij het schaken wel af. René: 'Je hebt een volledig leger ter beschikking, maar als je de verkeerde keuzes maakt, leidt dat ertoe dat je manschappen kleiner worden of dat je de oorlog verliest. Acties hebben gevolgen, als je wint heb je dat aan jezelf te danken, als je verliest ook. Schaken is een goede afleiding, het verbroedert en brengt rust tussen alle onregelmatigheden en complexiteit van het leven in de cel. Het spel lijkt ingewikkeld, elk stuk mag andere dingen, maar als je dat

eenmaal weet en een tijdje meekijkt met mensen die het spelen is het te doen en leer je elke keer meer.' ■

‘Alles is met schaken te vergelijken. Schaken is met

niets te vergelijken’ - Jan Hein Donner, Nederlands grootmeester

In het hart van deze Comeback zit een schaakbord met stukken en uitleg om zelf te kunnen schaken.